Jarai - Bergstam

De Jarai - (ook wel Nguoi Gia Rai, Gia Rai, of Gia-rai) leven voornamelijk op de Tay Nguyen (Centrale Hoogvlakte). De taal van de Jerai is gerelateerd aan de Cham taal in Centraal-Vietnam en de Malayo-Polynesische talen van Indonesië, Maleisië, Madagaskar, de Filippijnen en andere Stille Zuidzee-eilanden (Hawaï, Nieuw Zeeland, Paaseiland, Samoa, Guam, Fiji, enz.). Het aantal leden van Jarai wordt geschat op ongeveer 350.000. Zij is de grootste etnische groep van de Centrale Hooglanden, waarvan de inwoners bekend staan als Degar of Montagnards.

De Jarai wonen voornamelijk in de provincies Gia Lai en Kon Tum. Kleine aantallen leven in Dak Lak en ook een paar duizend in Ratanakiri, Cambodja. Veel Jarai waren in de oorlog voor de Amerikanen (evenals leden van andere Montagnard groepen). Na de oorlog vestigden velen zich met hun gezinnen in de Verenigde Staten, met name in de staat North Carolina.
Traditioneel leven de Jarai in kleine dorpen met 50 - 500 inwoners. De dorpen hebben de vorm van een vierkant. Er kunnen enkele woningen gescheiden staan, maar ze hebben ook een longhouse, waar verscheidene families in wonen. Alles is gebouwd rond een dorpscentrum. Vaak is het centrum van het dorp heeft een rong (gemeenschapshuis) met daarbij een volleybalnet of rijst molen.

Jarai

Huizen zijn traditioneel volledig opgebouwd uit bamboe, hoewel tegenwoordig houten huizen met stalen golfplaten aan populariteit winnen, als gevolg van de duurzaamheid.
De Jarai hebben een matriarchale samenleving, waarin moeders in gezinnen het grootste gezag hebben en waarin ook in meer algemene zin vrouwen de dienst uitmaken. De kinderen krijgen de familienaam van de moeder. De jongste dochter is de erfgenaam. Het is de vrouw, die het initiatief neemt in de echtelijke relaties. Ze kiest een tussenpersoon, die een jongeman voor het trouwen kiest. Zodra het paar trouwt, leven ze bij de familie van de vrouw. Als één van de twee mocht sterven, dan zoekt de familie van de overledene een nieuwe kandidaat.
De meerderheid van de Jarai zijn animisten; geloven dat geesten de hele schepping beheersen. Offers van varkens, koeien en buffels worden periodiek aan de geesten om hen tevreden te stellen. In de jaren 1970 verspreidden Amerikaanse missionarissen het christendom onder de Jarai. Als gevolg hiervan nam het aantal Jarai-christenen in Vietnam toe. In Cambodja en Vietnam zijn nu meer dan 100.000 Chistenen. Een kleiner aantal Jarai trok naar de stad en namen daar het Boeddhisme aan.
De Jarai hebben als muziekinstrumenten gongs, xylofoons, citers, en diverse andere traditionele instrumenten.

Traditionele graven van de Jarai zijn hutjes waarin de bezittingen van de overledene en een aantal offers worden geplaatst.
Een begrafenis is voor hen een complexe en kostbare zaak. De familie van de overledene de ceremonie niet kan veroorloven, kan het worden gehouden voor meerdere jaren. De meeste Jarai dorpen hebben de begraafplaats naar het westen gericht, dat verdeeld is in omheinde familiegraven. Familieleden worden in hetzelfde graf begraven. Kostbare bezittingen, zoals een tv (zie foto hiernaast) of fiets, worden bij de overledene ten ruste gelegd.
Op de rand van het familiegraf worden simpele houtsnijwerkbeeldjes geplaatst in allerlei gemoedsstemmingen - peinzend, somber, vrolijk of seksueel opgewonden.

tv mee....

Na het offeren van de buffel of koe, ter ere van de overleden familielid, gaat men niet meer terug en kan de natuur zijn gang gaan. Het beste is om een Jarai begraafplaats te bezoeken in het gezelschap van een lokale gids.

Een graf in de vorm van een longhouse